Films en documentaires

Niemand die een paar jaar geleden de film ‘Amour’ heeft gezien zal de scène zijn vergeten: terwijl Anne, ziek en steeds verder dementerend, elders in huis ligt te slapen, ziet en hoort Georges haar in gedachten weer piano spelen, zoals zij dat zo vaak deed in hun Parijse salon. Als geen ander medium weet film het verdriet om het verlies van een geliefde voelbaar te maken. Hier vindt u enkele van de mooiste en meest indringende recente films en documentaires over dit thema.

• Amour – Michael Haneke, 2012

  Georges en Anne leven al lang en gelukkig samen. Ze zijn met elkaar vergroeid, mede door de gedeelde passie voor muziek. Dan krijgt Anne een beroerte, en glijdt fysiek en mentaal in snel tempo af. Georges verzorgt haar in dit aftakelingsproces zeer liefdevol, tot het moment dat hij het lijden van zijn geliefde en de onoverbrugbare afstand die tussen hen daardoor ontstaat niet langer aankan. Dan neemt hij een onvermijdelijk en ingrijpend besluit.

• Truman – Cesc Gay, 2016

  De longkanker van Julián is niet meer te genezen en hij weigert verder behandeld te worden. Zijn vriend Tomás komt -min of meer gedwongen door zijn vrouw- over uit Canada, waarna de twee vrienden een intensieve vier dagen beleven. Hoewel de naderende dood en de angst om afscheid te nemen permanent aanwezig zijn, gaat de film vooral over de vriendschap tussen de twee mannen; wat zij tegen elkaar zeggen, maar vooral ook wat niet. Ze eten, drinken, reizen veel, zelfs naar Amsterdam waar Julián’s zoon studeert, die nog niet weet van zijn vaders naderende einde. Rode draad in het verhaal is de gezamenlijke zoektocht naar een goed tehuis voor Truman, de goeiïge hond, waarmee Julián een enorm hechte band heeft. Warme film, vol melancholie, zachte humor en vriendschap die noodgedwongen ten einde loopt.

• James White – Josh Mond, 2015

  James White is een vroege twintiger, die niet bestand lijkt tegen het leven. Hij heeft net zijn vader verloren en zijn moeder is herstellend van kanker. James vlucht in drank en drugs en gaat iedere vorm van betrokkenheid bij anderen uit de weg. Juist op de momenten dat zijn moeder hem hard nodig heeft, laat hij het afweten. Totdat bij haar de kanker terugkeert en James niet langer ontkomt aan het nemen van zijn verantwoordelijkheid. James White is een aangrijpend verhaal over onvermogen, wanhoop en verdriet, met als dramatisch en emotioneel hoogtepunt het moment waarop James zijn doodzieke moeder naar het toilet moet helpen en zij daar een gesprek krijgen over de toekomst, wetend dat die er niet is. Op de huid gefilmd en fenomenaal geacteerd.

• Our little sister – Hirokazu Kore-eda, 2015

  Tijdens de begrafenis van hun 15 jaar eerder uit hun leven verdwenen vader komen drie zussen erachter dat ze nog een jonger halfzusje, Suzu, hebben. In een opwelling vraagt een van hen dit zusje bij de drie te komen wonen. Dan ontrolt zich een onnadrukkelijk en vaak met humor gelardeerd verteld verhaal over de onderlinge relaties tussen de zussen, die beïnvloed wordt door de komst van het nieuwe zusje. Seizoenen trekken voorbij, relaties komen en gaan, er wordt gelachen, ruzie gemaakt. In dat geheel spelen begraven en herdenken op verschillende manieren een belangrijke rol.

• Chorus – François Delisle, 2015

  Een decennium na de tragische verdwijning van hun achtjarige zoon Hugo zijn de gescheiden Canadese ouders Christophe en Irene nog steeds van elkaar vervreemd. Die harde werkelijkheid komt weer heel dichtbij door de plotselinge bekentenis van de gevangengezette pedofiel die Hugo tien jaar eerder blijkt te hebben ontvoerd, misbruikt en gedood. Gedurende hun gedwongen samenzijn in Montreal gaan ze samen, maar allebei op hun eigen manier, om met de dood van hun kind. In rustige, prachtige zwart-wit cinematografie wordt op inlevende wijze de emotionele dieptes van de rouw verkend.

• Brozer – Mijke de Jong, 2014

  Opvolger van Broos (1997). Aanvankelijk spelen de actrices weer dezelfde zussen. In deze film begeleiden zij hun stervende zus in haar laatste maanden. Halverwege de film wordt het veel meer een documentaire over het sterven van actrice Leonoor Pauw, die daadwerkelijk stervende was. Dan zijn de actrices niet langer zussen, maar zijn zij zichzelf.

• Mia madre – Nanni Moretti, 2015

  Het leven van Margherita, een succesvol filmmaker, komt onder hoogspanning te staan wanneer haar moeder in het ziekenhuis wordt opgenomen. Ze zit midden in de draaiperiode van haar nieuwe film, met een ex-man, een opgroeiende dochter en de strubbelingen in een nieuwe relatie kan ze er niet veel meer bij hebben. Haar broer die wel de nodige tijd aan het ziekbed kan doorbrengen, drukt Margherita met haar neus op de feiten: hun moeder zal niet lang meer leven. Dit besef dwingt Margherita haar prioriteiten te herzien. Alles bij elkaar is Mia madre een meesterlijke mix van humor en verdriet geworden.

• Journey to the shore – Kiyoshi Kurosawa, 2015

  Jaren nadat hij verdween in zee verschijnt Yusuke plotseling weer bij zijn vrouw, Mizuki, die nog steeds om hem rouwt. Hij is dood, zo verklaart hij, maar doolt nog immer in de schemerwereld tussen het leven en de definitieve dood. Samen gaan ze op reis langs alle plekken en mensen die in zijn leven van belang zijn geweest. De tocht kan gezien worden als een uitgesteld stervensproces, dat zij deze keer wél samen beleven. Intussen leert Mizuki hem alsnog goed kennen, inclusief de geheimen die hij voor haar had.

• Caos calmo – Antonio Luigi Grimaldi, 2008

  Pietro, een rol van Nanni Moretti, is een succesvol zakenman, gelukkig getrouwd en vader van een 10-jarig dochtertje. Net nadat hij twee vrouwen van de verdrinkingsdood heeft gered vindt hij thuis zijn plotseling overleden vrouw. Uiterlijk is niets aan hem te merken, maar hij sluit zich volledig in zichzelf op. Het enige dat hij nog doet is zijn dochter naar school brengen en zittend op een bankje in het naastgelegen parkje wachten tot ze later op de dag weer naar buiten komt. Hij wordt een bekende en gewaardeerde verschijning in het park.

  De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Sandro Veronesi.

• Departures – Yojiro Takita, 2008

  Als het orkest waar Motoki cellist is opgeheven wordt neemt hij de enige baan die hij krijgen kan. Hij wordt assistent bij een begrafenisonderneming. Deze baan heeft een zodanig lage status dat hij de ware aard ervan voor zijn echtgenote verborgen houdt. Door het contact met de –al dan niet rouwende- nabestaanden raakt hij er langzaam van doordrongen dat zijn werk ertoe doet en dat hij troost kan bieden.

• Zurich – Sacha Polak, 2015

  Na een onmetelijk verlies lift de hoofdpersoon Nina, een rol van zangeres Wende Snijders, mee met vrachtwagenchauffeurs, op zoek naar warmte en fysiek contact, maar mijdt de intimiteit. Wat precies de reden is van deze wanhoop blijft lang onduidelijk; de vertelvorm is niet lineair en de film maakt gebruik van bijzondere beelden en associaties, zoals een confrontatie tussen de hoofdpersoon en een panter.

• The diving bell and the butterfly – Julian Schnabel, 2007

  De film vertelt het waargebeurde verhaal van de Franse hoofdredacteur van het blad Elle, die door een beroerte getroffen wordt. Vanaf dat moment werken zijn hersenen nog, maar kan hij zich niet meer bewegen. Alleen knipperen met een van zijn ogen is nog mogelijk. Met uiterste volharding en geholpen door een betrokken logopediste leert hij te communiceren met de buitenwereld en schrijft zelfs zijn biografie op deze manier.

  Film is gebaseerd op het autobiografische boek van Jean-Dominique Bauby.

• Vader en dochter – Michael Dudok de Wit, 2001

  In het begin van deze animatiefilm verlaat een vader zijn dochtertje. Zoals de wijdse Nederlandse landschappen veranderen onder invloed van de seizoenen, verandert ook het dochtertje. Zij groeit uit tot een jonge vrouw, krijgt een gezin en wordt uiteindelijk oud. Haar hele leven wacht zij op de terugkeer van haar vader…
  Behalve een Oscar, won Vader en Dochter ook prijzen op filmfestivals in Canada, Portugal, Frankrijk en in Utrecht tijdens het Holland Animation Festival. Voor zover bekend nog te verkrijgen in de VPRO-winkel.

• Een dag in het jaar – Margot Schaap, 2015

  Dit speelfilmdebuut volgt drie vrienden op verschillende momenten in het jaar tijdens hun zwerftochten door Amsterdam. Ieder worstelt, onnadrukkelijk, indirect en fragmentarisch geschetst, met de vragen rond de dood van en rouw over degene die uit hun midden is weggevallen: respectievelijk jeugdvriend, eerste liefde, broer. Een verhaallijn is nagenoeg afwezig; de film biedt niets anders dan een sfeertekening. Verklaringen en toelichting komen via een voice-over tot de kijker.